հայոց լեզու

1․ Նախադասությունների ճիշտ հաջորդականությունը  գտի´ր և տեքստը վերականգնի´ր:

Ուղտը շատ ծույլ էր, մարդու մոտ աշխատել չէր ուզում ու ախատանքից խուսափելու համար ապրում էր Ոռնացող անապատում: Այնտեղ այս ահավոր ծույլը փուշ, ճյուղ, կաթնախոտ ու տատասկ էր ուտում: : Մի երկուշաբթի առավոտ ձին՝ թամբը մեջքին, սանձը բերանին, եկավ մոտն ու ասաց.
-Ո´ւղտ, ա´յ ուղտ, դո´ւրս արի ու մեզ նման աշխատի´ր:
Ուղտը պատաս­խանեց.
-Ո՜ւզ, ո՜ւզ:
Ձին գնաց ու պատմեց մարդուն:Հետո շունն ու եզը հերթով եկան: Ուղտը նրանց էլ միայն «ուզ» ասաց:

Հենց այդ «ուզն» էլ նրան պատիժ դարձավ. դրանից մեջքին կուզ աճեց:

2․ Տրված  բառերի իմաստները արտահայտի´ր բառակապակցություններով:

Օրինակ՝ դարավերջ — դարի վերջը,

աշխատասենյակ — աշխատելու համար նախատեսված սենյակ:

Գառնարած-գառներին արածող մարդ
բարեսիրտ-բարի մարդ,բարին ցանկացող
չարամիտ-վատ բաներ մտածող ուրիշին չուզեցող
լեռնագագաթ-լեռի ամենավերի հատված
արա­գահոս-առու,գետ ջուրը արագ շարժ
հարթավայրժ-հարթ վայր
աստղագիտություն-աստղերը ուսումնասիրող գիտություն

Մի մարդ շուկայից ոչ թե ձեռնասուն կաքավ գնեց . այլ շուկա գնաց և տեսավ ավելի լավ կաքավ

Սի մարդ շուկայից  ձեոնասուն կաքավ գնեց, ուրեմն այդ կաքավը շատ լավը կլինի

Մի մարդ շուկայից ձեռնասուն կաքավ գնեց, իսկ այդ կաքավը ածեց նրան ոսկե ձու.

Մի մարդ շուկսայից ձեռնասուն կաքավ գնեց, որպեսզի նա ունենա համով ձվեր:
Մի մարդ շուկայից ձեռնասուն կաքավ գնեց,  որովհետև ուզում էր դառնալ գյուղացի:

Մի մարդ շուկայից ձեոնասուն կաքավ գնեց, որը ածում էր ոսկե ձու
Մի մարդ շուկայից ձեռնասուն կաքավ գնեց, որից հետո նա թողնել էր ոսկե ձու:
Մի մարդ շուկայից  ձեռնասուն կաքավ գնեց,  որին շատ սիրեց:

Մի մարդ շուկայից  ձեռնասուն կաքավ գնեց, երբ նա քառասուն տարեկան էր:

Սի մարդ  ձեոնասան կաքավ գնեց այնտեղից, որտեղից վաճառում են ամենա լավ կաքավները

Մի մարդ շուկայից ձեռնասուն կաքավ գնեց, և թեևերը ձառթաց էին:

4․ Տրված գոյականներին  ածանցներ ավելացրո´ւ և կազմի´ր ածականներ:

Սիրտ –անսիրտ
Վախ –անվախ
Քար – քարե
Մայր – մայրություն
Երկինք – երկնային
Արև – արևային
Փայտ – փայտյա
Լեռ(ն) – լեռնային
Փողոց – փողոցային
Երկաթ – երկաթյա
Օդ – օդային
Ծաղիկ – ծաղկային
Եղբայր – եղբայրական
Ոսկի – ոսկյա
Արծաթ – արծաթյա
Ծով – ծովային
Ամերիկա – ամերիկյան
Ֆրանսիա – ֆրանսիական
Գերմանիա – գերմանական

5. Երկու հետևություններից ո՞րն ես ճիշտ հա­մարում: Պատասխանդ պատճառաբանի´ր:

Կոշիկի եվրոպական հայտնի մի ֆիրմա իր աշխատակիցներից երկուսին Աֆրիկա ուղարկեց, որ պարզի, թե իր կոշիկներն այնտեղ կարո՞ղ Է վաճառել: Շուտով գործուղվածներից  մեկը հայտնեց. «Կոշիկ արտահանելու ոչ մի հեռանկար չկա. այստեղ բոլորը բոբիկ են քայլում»: Մյուսը  դրությունն այլ կերպ գնահատեց. «Հեռանկարները հիանալի են. բոլորը  բոբիկ են քայլում»:

6. Փակագծերում տրված բայերր գրի´ր պահանջված ձևով:

Ծարավ ագռավը թռավ կճուճի մոտ ջուր խմելու: Կտու ցը ջրին որ չհասավ, (փորձել) փորձեց կճուճը թեքել: Բայց կճուճն ամուր կանգնել էր տեղում, ու ագռավը թեքել չկարողացավ: Նա մի քիչ (մտածել) մտածեց ու մանր քարեր լցրեց (լցնել) կճուճի մեջ: Ջուրը (բարձրանալ) բարձրացավ, (հասնել) հասավ կճուճի բերանին: Ու ագռավը հագեցրեց ծարավը:

7․ Շարունակի´ր.

Գարնանային պայծառ աոավոտ էր: Քարին նստած, աչքս՝ նորածիլ կանաչի մեջ ոսկեդեղինով վառվող մի խատուտիկի,  մտածում էի: Օդում թռչունների առավոտյան աղմուկն էր: Բացատում ոչ մի շարժում չկար:

Հանկարծ անտառից հարվածների ձայն լսվեց մի քանի գոր

Հայոց լեզու

1․Հայ ժողովուրդը ազատագրական պայքար ելավ, և 8-9-րդ դարերը նշանավորվեցին արաբական տիրապետության դեմ մեկը մյուսի հետև բռնկվող ապստամբություններով ու ահեղ մարտերով։ (մեկ, հետև, պայքար, տիրապետություն)
2․Մեսրոպ Մաշտոցի աշակերտը՝ Կորյունը, «Վարք Մաշտոցի» գրքով ապագա սերունդներին հանձնեց իր ուսուցչի կյանքի ու գործունեության պատմությունը։ (ուսուցիչ, սերունդ, գործունեություն, աշակերտ)

3․Մովսես Խորենացին, օգտագործելով բազմաթիվ գրավոր աղբյուներ, ամբողջական ձևով շարադրեց հայոց պատմությունը հնագույն ժամանակներից մինչև Արշակունիների թագավորության անկումը:
(թագավորություն, ձև, օգտագործել, աղբյուր)
4․Դավիթ Անհաղթը, որն այդպես է կոչվել Աթենքի իմաստասիրական բանավեճերին մշտապես անպարտելի մնալու համար, բացի հույն տարբեր գործերի բազմաթիվ մեկնաբանություններից, գրել է «Սահմանք իմաստասիրության» նշանավոր աշխատությունը։
(բանավեճ, մեկնաբանություն, իմաստասեր, մնալ)
5․Բագրատունիները փորձում էին Հայաստանը միավորել մեկ միասնական պետության մեջ, սակայն տեղական իշխանությունների կենտրոնախույս ձգտումները ավելի զորեղ եղան, և երկիրը տրոհեցին մի քանի մանր թագավորությունների։
(ձգտում, միավորել, տրոհել, թագավորություն)
6․Շիրվանզադեի հայրը դերձակ էր, բայց գրողի մանկության տարիներին զբաղվում էր տորոն առևտրով և մեծ մասը բացակայում էր տնից։
(տարի, մանկություն, տորոն, տուն)
7․Հովհաննես Թումանյանը ժողովրդի կողմից բարձր դասական պարզության ու խորության, ազգային քերթության իմաստության շնորհիվ: Գնահատությամբ է արժանացել իր տարերքի իմացության ու անսահման
(գնահատություն, տարերք, քերթություն, ժողովուրդ)

8․Թիֆլիսում ապրելու տարիներին հատկապես «Վերնատան» միջոցով Թումանյանն ինքն իր շուրջն է համախմբում գրական ուժերին, կազմակերպում արևելահայոց գրական կյանքը:
(կյանք, տարի, միջոց, ինքը)
9. Առանձնացնել ՎԱ հոլովման ենթարկվող 5 բառ:
Օր, քույր, ձմեռ, ամառ, Անի, րոպե, տարի, հույս, մահ, անգամ։
Եղբայր, ժամ, գարուն, շաբաթ, բարօր, գիշեր, տարեցտարի, կեսօր, վաղը, գագաթ:
Աշուն, այսօր, երեկ, օրեցօր, ուրբաթ, վայրկյան, ժամանակ, քաջություն, առաջ, ամիս:
Կեսգիշեր, զօրուգիշեր, ցերեկ, երեկո, երբ, վաղուց, մեղրամիս, հետո, դար, առավոտ:
10․ Առանձնացնել Ի հոլովման ենթարկվող 5 բառ:
Աղջիկ, ծաղիկ, ձի, քաղաք, գիտություն, կրակ, տարի, պահեստ, ամառ, ձնհալ:
Առու, մայր, ձու, ամուսին, քարայր, լավություն, ընկեր, աշակերտ, գիշերել, ուսուցիչ։
Արքա, լռություն, բարակել, ջուր, կատու, ժողովածու, աշխարհագրություն, Գրիգորենք, մանկավարժ, մարդ։
Դասատու, ուռենի, Եղիշե, պատմություն, այսօր, մեղու, տիրակալ, տղա, Վարդանանք, երեկ:
Բանվոր, աշխատել, տոնածառ, Մարո, մենություն, ձիթենի, թագավոր, մորաքույր, միմյանց, աշխարհ
Երեխա, երեկո, թագուհի, լուսաբաց, վաղը, ծովախորշ, մեծություն, սովորել, հալածել, փոթորիկ:
Ծիրան, ծիրանենի, խոնջանք, ծաղրել, վիրակապ, հանգստություն, արփի, մերոնք, արքա, մատանի։
Վերարկու, հոգնակի, ամառ, տանտիկին, տնտեսուհի, տանուտեր, հորեղբայր, նախամարդ, վաչկատուն, քացախաթթու:
11․ Առանձնացնել ՈՒ հոլովման ենթարկվող 5 բառ:
Ամուսին, արարում, պատանի, ծունկ, գարուն, թագուհի, Սոչի, ոչ ոք, աշխատել, մարդ:
Թոռ, քեռի, պապ, ոսկի, եղեգ, գարի, արկան, ձկնորս, ուսուցչուհի, բորենի:
Ներքինի, էտոց, անկողին, ուսուցիչ, արարել, արարում, կսկիծ, սարեցի, ոստան, նռնենի:
Օղ, տատ, ձիթենի, օազիս, ուխտատեղի, թանթրվենի, ձի, ընկերուհի, լեռ, բարդի:
Դեղձենի, խճուղի, ուղղաթիռ, ղեկանիվ, նավաստի, տաղասաց, կաղին, ընտրանի, սոճի, տատի։
Անարգել, փաթաթել, անվայել, կարթաթել, շանթարգել, շաղախել, վկայել, ավել, նավախել

Վադունց Բադին

Շինումը չիմունքըն ալ ճընաչում ին Վանդունց Բադուն, գուդում ին, վէր ընըրա տօնը յէրին հանդը տանուղ ճըհըպէն յիրան ա, ճըղըցնէրին չըհըսած, Ըթանանց մէծծ ճըղուպէրուն կըշտէն: Բադին շինի տըվարածըն էր: Չիման կանուխ էն էր տէղան յէր կէնում, ընդըրա սասըն էր յէր ինում շէնի քուչօցումը: Տավարը տարա հէ՛յ, ա՛ խալխը, յըտանաք վէչ… Շինացիք էնքան ին սուվարալ ընդըրա սասին, հիշքան վըրցըկըկանչին: Շատ դօնում, վախտը գիդալի հէտի ասում ին, թա՝
— Բադին հալա տավարը տարալ չէր, վէր հանդումըն ի, յա թա՝

— Հունց Բադին մըն պէրան կանչեց թա չէ, չէր թըռա տէղաս: Ուրան՝ Բադուն մէտըն ալ չէր կ’ամ, թա քանի տըրվա տըվարած էր: Էն հէնց էն էր գուդում, վէր խօլէրի տարին ուրան սալդաթ ին կանչալ, մացալ էր շինումը: Էն վախտը Ըթանանց ճըղուպէրուն կըշտէն հալամ ճաղաց չըկար:
Վէչ մընը շինին հանդըն ու սարը Բադուն անա լավ չէր գուդում: Անհաշիվ էն չըփչափ էր ըրալ տըվարին նըհէտ սարըծօր: Տավարըն ալ էր լավ ճընաչում, գ’իդում էր թա էս կօվը հուրըն ա, թա չալ կօվը հէբ ա սուբահ մացալ, քանի ծէն օնի, թա Քիրմանանց յէզանը պօզը խէ յա կօտրած:
Ամման դօնում տավարը շինան քիշէլիս բօլ էր մըն հէտ յէ շէր, վէր կարար գ’իդար թա տըվարան վէր կօվըն ա պակաս: Հէբ վէր ուրուգունը տավարը շէնըն էր կ’ամ, իխպիրին կօխկավը ասկընալիս Բադին էր, վէր հարթն ու ըխճըկօրցը նի յէր կ’ամ, թա
— Պըղընձըքարին սարումը իվուլուկը կընանչալ ա, Սանդ իխպիրին կըշտին մօշը հըսալ ա․․․ Տավարը շինում տըղվըրէլան յէնդան, ուրուգունադէմ Բադին փէդին կըռացած մըն ալ յէտ էր տառնում տոն, Ըթանանց մէծծ ճըղուպէրուն կօխկը:

Տանը կընէկըն էր մըն․ ալ մադար տըղան, վէր հըսնում էր ջահիլ շէվի տէս: Բադուն կընէկը, ուրան տէս մըծծացած մըն պառավ, ուրգունվա ճաշը իփիլի վախտը գ’ուդում էր: Տարին բութուն ամման հինչ ամման օր էնքան էր կըրկընվալ ուրուր մընան, վէր շարժմունքը համանըն ին տառալ:
Հէբ ակնի տէս ճըռում էր տուռնը, և նի էր մըննում Բադին, մըհակը տինում մըղակումն ու հըրցընում կընգանը.
— Հիթամի ախճիկ, վօրթին ճու՞ր էս տըվալ…
Հիթամի ախճիկըն ուրան կընէկըն էր. քöհնա վըխտանց էն սուվօրութկ օնէր կընգանըն ըտըհէնց կընչէլու: Էտ սուվօրութիկը մացալ էր ընդըհէնց հասդադ, հենց վէր կօխկի հաստ ճըղուպէրին:
Հիթամի ըխճկան բադասխանը հարյէրդա մըն էր.
— Բա ճուր չէ՜ մ տըվալ…
Յէնդան Բադին բիզարած մարթի տընքօցավ մըղակումը տըրխընէն էր հանում, թափ տամ և հազիր անում էքսան հէտի: Ամմա կընէկը յէշում էր ուջախին յա ճըրաքի փիթէլան դիզիցընում ու թամուզ սիրփած տափին մէնգնում քöհնա քէչան:

Ընդրանա յէնդան իրգունվա մըն խըրէկ ուտիլի պանէր՝ պանիր-հաց, թա ինէր՝ տաք կըրակուր, հանդան պիրած կընանչի, բազի վախտ ալ հըրվանին ղարկած մըն ազիզ կըրակուր, վէր տարին մըն հէտ կէփվէր Բադուն ուջախումը: Բադուն տըղան՝ Հաբուդը, էնքան էր հըսալ, վէր քöմագ էր անում հօրը: Ամմա Բադին օզում չէր, վէր Հաբուդը հօրը փէշակը սուվօրի:
— Թող կ’իրին սէվընան սիպտակը ճընանչի, վէր յէնդան կ’իրէզմանըս անի՜ ծի վէչ:
— Կը մըծծանա, կըփըսակէմ, տօնը տէղ կինի, մըն փիշակի ճօնդը կըփըռնի, հացի տար կըտառնա: Յէս ալ շատ մըծծացած վախտըս ուրան ճիրէրըն ինգ’ած կապրէմ, վօնդէրըս կըդինջանան սարը քօլ չըփէլան:

Փոխադրում գրական հայերեն։
Գյուղում բոլորը ճանաչում էին Վանդուն Բադուն

Բադու կինը, իր պես զառամած մի պառավ, ընթրիք եփելու ժամանակը գիտեր։ Տարիների ընթացքում ամեն ինչ ամեն օր կրկնվել էր այնքան նման իրար, որ շարժումները մեքենայացել էին։
Երբ անիվի պես ճռնչում էր դուռը, և ներս էր մտնում Բադին, մահակը դնում շեմքին ու հարցնում կնոջը.
− Հաթամի աղջիկ, հորթին ջրե՞լ ես…
Հաթամի աղջիկը իր կինն էր. հնուց սովորույթ ուներ նա կնոջն այդպես կանչելու։ Այդ սովորույթը մնացել էր այնպես հաստատ, ինչպես հարևան հաստաբուն ընկուզենին։
Հաթամի աղջկա պատասխանն էլ միշտ նույնն էր․
− Բա չե՜մ ջրել…

Հետո Բադին բեզարած մարդու տնքոցով շեմքի մոտ տրեխներն էր հանում, թափ տալիս և շտկում առավոտվա համար։ Իսկ կինը օջախին էր նայում կամ ճրագի պատրույգը շտկում և մաքուր ավլած գետնին փռում թաղիքը հնամաշ։
Ապա համեստ ընթրիք՝ պանիր-հաց, եթե լիներ՝ տաք կերակուր, հանդից բերած կանաչեղեն, երբեմն էլ հարևանի ուղարկած մի ազիզ կերակուր, որ տարին մի անգամ կեփվեր Բադու օջախում։
Բադու որդին՝ Հաբուդը, հասել էր այնքան, որ օգնում էր հորը։ Սակայն Բադին չէր ուզում, որ Հաբուդը հոր փեշակը սովորի։
− Թող գրաճանաչ լինի, որ հետո գերեզմանս չանիծի։
− Կմեծանա, կպսակեմ, տուն ու տեղի կլինի, մի փեշակի ծայր կբռնի, հացի կտիրանա։ Ես էլ ծերության օրերում իր ջրերն ընկած կապրեմ, ոտքերս կդինջանան սար ու քոլ չափելուց։

հայոց լեզու

1. Ո՞ր շարքի բոլոր բայերն են ա խոնարհման:

1) չեն անշարժացել, շատացող, բարձրացա, վարձած

2) եկած, չեմ մոռանա, արածում է, պիտի գնայիր

3) տված, հասա, կկայունանա, խաղացած

4) դարձող, լեռնանում են, ժպտում եմ, դիմացել է

2. Ո՞ր շարքի բոլոր բայերն են ա խոնարհման:

1) դարձե՛ք, ելա, կջանամ, մի՛ տուր

2) մոռացել եմ, պիտի կարդայինք, ցնծաց, կտոկան

3) կերանք, հոգացող, բարձրացավ, տալիս է

4) պիտի խաղա, ցնցեց, ջանում է, ցոլցլաց

3. Ո՞ր շարքի բոլոր բայերն են ա խոնարհման:

1) մի՛ եկ, հասկացել եմ, զայրացել է, տվեց

2) ասաց, տո՛ւր, դարձի՛ր, դողաց

3) պիտի հուսանք, թողել եմ, գալիս է, վշշում է

4) եղա, հավատալ, խոսող, զղջում է

4. Ո՞ր շարքի բոլոր բայերն են ե խոնարհման:

1) չեն շարժվում, շատանում է, հիշեցի, պարում է

2) հեռացել են, շտապեցի, գովերգեցին, պիտի խոսեիր

3) փակցրած, եղավ, կերանք, վառված

4) վազեց, պատկերելու էր, գոհացի՛ր, կդիմադրի

5. Ո՞ր շարքում դերբայական ձևի սխալ կազմություն կա:

1) թռչելիս, կարոտած, դիպչող, մոտեցած

2) նստեցնել, սառչած, ուրախացող, խմեցնել

3) փախչելիս, սառչող, կպած, աշխատեցնել

4) փրկված, շփոթեցնել, կառչող, խոսող

6. Ո՞ր նախադասության մեջ դերբայական սխալ ձև կա:

1) Արշակը փորձել էր Զինայի հետ փախչել արտասահման, բայց ոստիկանությունը նրան բռնել էր և տեղեկացրել Սմբատին:

2) Սարի լանջին բուսած մանուշակները բացել էին աչիկները և ժպտում էին արևին:

3) Բժիշկը պատվիրել էր օրը երկու անգամ դեղ կաթացնել հիվանդի աչքերի մեջ:

4) Գարնանային արևը հալեցրել էր ձյունը, ու վարարած գետերը դուրս էին եկել իրենց ափերից:

7. Ո՞ր նախադասության մեջ դերբայական սխալ ձև կա:

1) Երբ փորձում էի նրան հիշեցնել տված խոստումները, չլսելու էր տալիս:

2) Դաշտի խաղաղության մեջ քնքշորեն բուրացող ծաղիկները մի պահ մեղմեցին նրա հոգու ցավը:

3) Անծայրածիր հեռուներում աստիճանաբար մգացող լեռների սուր կատարները ահարկու տպավորություն էին թողնում:

4) Կարդալիս հանկարծ զգում էի, որ կտրվել եմ իրականությունից ու դարձել գրքի հերոսների ուղեկիցը

8. Ո՞ր նախադասության մեջ դերբայական սխալ ձև կա:

1) Երկրաշարժից տուժած մարդկանց օգնության ձեռք մեկնեց ողջ աշխարհը:

2) Խանութի բացման օրը բոլոր հյուրերին նվիրեցին խոնավեցնող քսուքներ:

3) Կապտավուն նժույգ հեծած ձիավորը ընթանում էր լարված և ուշադիր:

4) Շատ կարդալուց աչքի լույսը պակասել էր, ու ջահել օրերի նման այլևս մի քանի օրում մի գիրք չէր կարողանում ավարտել:

9. Ո՞ր նախադասության մեջ դերբայական սխալ ձև կա:

1) Անձրևի կաթած տեղը մի մեծ խոռոչ էր բացվել:

2) Մթության մեջ խարխափելով` փոքրիկներն առաջ էին շարժվում ու հանկարծ իրար կպնելիս սարսափած ճչում էին ու կծկվում:

3)Երեխայի համար գնեցինք հեքիաթներ պատմող մի տիկնիկ և խոսող շնիկ:

4) Ես ամեն կերպ փորձում էի զգույշ դիպչել նրա վերքին, որպեսզի ցավ չպատճառեի:

10. Ո՞ր նախադասության մեջ դերբայական սխալ ձև կա:

1) Ապրելուց քաղցր է մեռնել քեզ համար:

2) Որևէ բան մտածելիս նա սովորաբար ձեռքը դնում է ճակատին:

3) Քայլելուց դիմացդ էլ չես նայում, դրա համար էլ հաճախ ես սայթաքում:

4) Այսքան մտածելուց գլուխս պայթում է:

11. Ո՞ր նախադասության մեջ դերբայական սխալ ձև չկա։

1) Եթե ես ցանկանայի փախնել, ոչ ոք ինձ չէր խանգարի:

2) Այդ միջադեպը քարոզարշավի վրա ոչ մի ազդեցություն էլ չի կարող թողել:

3) Ինքն ասաց, որ շատ կարդալուց վնաս չկա:

4) Այդ մարդը ուտելուց միշտ խոսում էր և ծիծաղում:

12. Ո՞ր նախադասության մեջ բայի խոնարհման սխալ ձև չկա:

1) Ալիքները հսկա սառցաբեկորները թռցրեցին դեպի ծովի խորքը:

2) Սարի հետևում հանգչել էին վերջին շողերը, երբ մենք շարժվեցինք դեպի վրանները:

3) Ծովի մեղմօրոր ալիքները դիպչեցին նրա մերկ սրունքներին, և նա սրթսրթաց:

4) Մի պահ միայն գրավվելով լուսնկա երեկոյով` թագուհին դարձյալ խորասուզվեց մտքերի օվկիանոսում:

13. Ո՞ր նախադասության մեջ պատճառական բայի կազմության սխալ ձև կա:

1) Երբեմն նստում էր դիմացս և խոսեցնում մեր սարերից ու լսում էր թաքուն համակրանքով:

2) Գրողի ներկայացրած մարդկային աշխարհում իշխում է գեղեցիկը:

3) Հետո տիրացուին գրել է տալիս այդ երեք անունները` նրան ուրիշ ոչինչ չհայտնելով:

4) Առաջին բուժօգնություն ցույց տալու ժամանակ պետք է անշարժեցնել վնասված վերջույթը:

14. Ո՞ր նախադասության մեջ դերբայի կամ ձևաբայի (կախյալ դերբայի) սխալ ձև չկա։

1) Դատարանը տուժվածից ցուցմունք վերցրեց կատարվածի վերաբերյալ:

2) Շատ անսպասելի կորում է նաև տիկնոջ վերջին հույսը:

3) Դեմքի թարմ գույնը պահպանելու համար մաշկը պետք է շարունակ խոնավացնել։

4) Ջրի ցայտերը դիպչում են ապակուն ու անմիջապես սառում:

.Ընդարձակի՛ր տեքստը՝ գրելով համապատասխան լրացումներ:

երեկո էր: երկնքում մայր էր մտնում … արևը: … փողոցներում ու ….. այգիներում զբոսնում են երիտասարդները: Հանկարծ փչեց….. քամին: Քիչ անց սկսվեց … անձրև, … քամին դարձավ … փոթորիկ: Որոտաց … կայծակը, և ….. օրը մռայլվեց:

2. Բառակազմության ենթարկի՛ր հետևյալ բառերը: (Ուշադրություն դարձրու բառերի գրության ձևին. սովորի՛ր)

1. վայրէջք
2. երբևէ
3. երբևիցե
4. վարդազգի
5. մարդկային
6. ամենաէական
7. բազմերանգ
8. ծովեզր
9. մանրէ
10. նորեկ
11. վերելք
12. լայնէկրան
13. կիսաեփ
14. խմբերգ
15. էակ
16. իշուկ
    
    3. Հարցում արտահայտող բառի փոխարեն պահանջվող ձևով գրի՛ր թանգարան բառը:
    
    Տարիներ շարունակ (ի՞նչը) սիրով ընդունում էր այցելուներին:
    (Ինչի՞) տնօրենը ոգևորվել էր նոր գտածոյով:
    Չի կարողանում կտրվել իր ստեղծած (ինչի՞ց):
    Ինչքա՜ն ենք հպարտանում ձեռագիր մատյանների (ինչո՞վ):
    (Որտե՞ղ) ամեն ինչ նույնն էր, տարիներն այնտեղ ոչինչ չէին փոխել:
    
    4.Փակագծում տրված գոյականները համապատասխանեցրու նախադասությանը:
    Ոչ մի քայլ չի կարողանում անել առանց (օգնություն):
    Մարզիկը հանդիսատեսների (համակրանք) բացի գավաթն էլ շահեց:
    Ռադիոընդունիչ և թթվածնի բալոններ կային (տակառ) մեջ:
    Բոլոր ծովերը կապվում են (օվկիանոսներ) հետ:
    Ըստ (օրինակ)՝ տասը նախադասություն գրեցի:
    Պարզվում է, որ ձկներին դեպի (ցանց) են հրապուրում զանազան ձայներո

Ձևաբայեր

Անկատար ձևաբայ- ում-երգում, խաղում

Վաղակատար ձևաբայ-ել- երգել, խաղացել

Ապակատար ձևաբայ-/ել/ու, /ալ/ ու- երգելու, խաղալու

Ժխտական ձևաբայ- ի,ա -/չի/, երգի, խաղա

1. Կազմել հետևյալ բայերի անկատար, վաղակատար, ապակատար, ժխտական ձևաբայերը՝ աշխատել, կարդալ, մեռնել, հանգչել, վախենալ, զարմանալ, զարմացնել, մոտեցնել, փախցնել, կտրտել, հուզվել:
2. Աշխատում, կարդում, մեռնում, հանգչում, վախենում, զարմանում, զարմացնում, մոտեցնում, փախցնում, կտրտում, հուզվում:
3. Աշխատել, կարդալ, մեռնել, հանգչել, վախենալ, զարմանալ, զարմացնել, մոտեցնել, փախցնել, կտրտել, հուզվել:
4. Աշխատելու, կարդալու, մեռնելու, հանգչելու, վախենալու, զարմանալու, զարմացնելու, մոտեցնելու, փախցնելու, կտրտելու, հուզվելու:
5. Չի աշխատի, չի կարդա, չի մեռնի, չի հանգչի, չի վախենա, չի զարմանա, չի զարմացնի, չի մոտեցնի, չի փախցնի, չի կտրտի, չի հուզվի:
6. Կազմածդ ձևաբայերը խոնարհել սահմանական եղանակի անկատար ներկա, անկատար անցյալ, վաղակատար ներկա , վաղակատար անցյալ, ապակատար ներկա, ապակատար անցյալ ժամանակային ձևերով: Օրինակ՝ ուզում/ խաղում/ եմ, ես, է, ենք, եք, են- անկատար ներկա. ուզում էի, էիր, էր, էինք, էիք, էին- անկատար անցյալ: Ուզել / խաղացել/ եմ, ես, է, ենք, եք, են- վաղակատար ներկա. խաղացել էի, էիր, էր, էինք, էիք, էին- վաղակատար անցյալ: Ուզելու / խաղալու/ եմ, ես, է, ենք, եք, են- ապակատար ներկա. ուզելու / խաղալու/ էի, էիր, էր, էինք, էիք, էին- ապակատար անցյալ:
   
7. Աշխատում էի, կարդում էի, մեռնում էի, հանգչում էի, վախենում էի, զարմանում էի, զարմացնում էի, մոտեցնում էի, փախցնում էի, կտրտում էի, հուզվում էի:
8. Աշխատում էիր, կարդում էիր, մեռնում էիր, հանգչում էիր, վախենում էիր, զարմանում էիր, զարմացնում էիր, մոտեցնում էիր, փախցնում էիր, կտրտում էիր, հուզվում էիր:
   
9. Աշխատում էր, կարդում էր, մեռնում էր, հանգչում էր, վախենում էր, զարմանում էր, զարմացնում էր, մոտեցնում էր, փախցնում էր, կտրտում էր, հուզվում էր:
10. Աշխատում էինք, կարդում էինք, մեռնում էինք, հանգչում էինք, վախենում էինք, զարմանում էինք, զարմացնում էինք, մոտեցնում էինք, փախցնում էինք, կտրտում էինք, հուզվում էինք:
    
11. Աշխատում էիք, կարդում էիք, մեռնում էիք, հանգչում էիք, վախենում էիք, զարմանում էիք, զարմացնում էիք, մոտեցնում էիք, փախցնում էիք, կտրտում էիք, հուզվում էիք:
12. Աշխատում էին, կարդում էին, մեռնում էին, հանգչում էին, վախենում էին, զարմանում էին, զարմացնում էին, մոտեցնում էին, փախցնում էին, կտրտում էին, հուզվում էին: -անկատար անցյալ
13. Աշխատում եմ, կարդում եմ, մեռնում եմ, հանգչում եմ, վախենում եմ, զարմանում եմ, զարմացնում եմ, մոտեցնում եմ, փախցնում եմ, կտրտում եմ, հուզվում եմ:
    
14. Աշխատում ես, կարդում ես, մեռնում ես, հանգչում ես, վախենում ես, զարմանում ես, զարմացնում ես, մոտեցնում ես, փախցնում ես, կտրտում ես, հուզվում ես:
15. Աշխատում է, կարդում է, մեռնում է, հանգչում է, վախենում է, զարմանում է, զարմացնում է, մոտեցնում է, փախցնում է, կտրտում է, հուզվում է:
16. Աշխատում ենք, կարդում ենք, մեռնում ենք, հանգչում ենք, վախենում ենք, զարմանում ենք, զարմացնում ենք, մոտեցնում ենք, փախցնում ենք, կտրտում ենք, հուզվում ենք:
17. Աշխատում եք, կարդում եք, մեռնում եք, հանգչում եք, վախենում եք, զարմանում եք, զարմացնում եք, մոտեցնում եք, փախցնում եք, կտրտում եք, հուզվում եք:
18. Աշխատում են, կարդում են, մեռնում են, հանգչում են, վախենում են, զարմանում են, զարմացնում են, մոտեցնում են, փախցնում են, կտրտում են, հուզվում են:

Հանրահաշի

1․Ընդգծե՛ք բայի 5 անդեմ ձև.

ա) սիգալ, ծավալ, ողբալ, անկյալ, ձնհալ, հոգալ, դնչկալ, կապալ, փռթկալ, կչկչալ
բ) դավել, խոցեն, լարած, թվեմ, կատվեն, նավել, կարի, գրող, սուրա, սիրելիս
գ) ողբաց, հարբած, գրբաց, դարձված, աստված, տարած, խոզարած, հորած, կորած, կասկած

2․Ընդգծե՛ք բայի 5 դիմավոր ձև.

ա) մորթին, մկկան, հուսար, կոմիսար, վարի, վայրի, տեսա, փեսա, դիր, ընտիր
բ) ելաք, սլաք, հավաք, հանգաք, զնգաք, զանգակ, ամուրի, ավերի, ասա, կաթսա
գ) գնաց, քնած, երբեք, անարժեք, մարի, մորի, արա՛, քուրա, կոթող, թո՛ղ, ա՛ռ, վառ
դ) կոտեմ, կուտեմ, համեմ, հանեմ, դրժեմ, դժխեմ, խոհեմ, խորհեմ, նսեմ, լսեմ

3․ Ընդգծե՛ք հարակատար դերբայի 3 ձև.

ա) երգող, գրկած, նստոտել, բազմած, հրավիրված, կռվելիս, լրագրող
բ) քնեած, հանգած, միգամած, խմած, համատարած, կոտորած
գ) հայահալած, չնայած, տավարած, հատած, գործած, հասարակած
դ) տխրամած, փախած, վարկած, նշանած, խորոված, անկասկած

4․Ընդգծե՛ք ենթակայական դերբայի 3 ձև.

ա) փոքրացող, այգացող, կարճափող, շոշափող, սևաքող, շաղափող

բ) անսքող, ամոքող, բանթող, քերթող, թևալող, տապալող
գ) բանագող, դրվագող, քանդող, դոնդող, եռակող, ծաղկող

5․Ընդգծե՛ք համակատար դերբայի 3 ձև.

ա) պաշտելիս, ասուլիս, պտղամիս, հազալիս, օազիս, բանալիս
բ) ավետիս, ածելիս, հասպիս, հայելիս, մեղրամիս, թնդալիս

6․Ընդգծե՛ք ներկա ժամանակին վերաբերող 3 բայաձև.

ա) գտնում եմ, եկել ենք, տալիս ես, պետք է ասեմ, չենք դնում, չեմ խաղալու
բ) չեմ ասի, չարժի, գնա՛, գալիս է, չիմացար, ի սպաս եմ դնում
գ) ունես, չի տալիս, մոտեցրել է, չեմ երդվելու, չեք ասում, չգաս
դ) թույլ տալի՞ս ես, բազում էին, չէ, շունչ առա, չի պատկերացնում, կգամ
ե) չի գնա, չունեմ, չհարելիս, չքվում է, գլուխ մի տար, չեն գալիս

7․ Ընդգծե՛ք անցյալ ժամանակին վերաբերող 3 բայաձև.

ա) թեքենք, կոտրել ենք, գտա, չեմ մտնի, ի վիճակի չեմ, պիտի գնայի
բ) չի լալիս, կար, մի տեսեք, լալիս էր, մեղրամիս է, կտար
գ) խաղացինք, չի կարելի, դդում ես, վերցնեիր, եկել եմ, ներկա է

8․ Ընդգծե՛ք ապառնի ժամանակին վերաբերող 3 բայաձև.

ա) չեմ հասկացել, մի՛ գնա, կամ, կտրտմես, հատում եմ, կարելու եք
բ) համեղացրու, զատվել են, արշավեմ, անհատնում են, ասուլիս է, բեր

գ) վեր չեմ կենում, պիտի մնամ, վրա են տալիս, մի գնեք, ասա, չկամ

9․ Ընդգծե՛ք առաջին դեմքի 3 բայաձև.

ա) չմտնեն, ծարավ եմ, դիմադրեինք, չափեիք, գնա, պրծա
բ) հասանք, մոռացաք, գրվելու եմ, ծարավի, իմանայի, չեն խոսել

10․Ընդգծե՛ք երկրորդ դեմքի 3 բայաձև.

ա) հասկացար, ասա, գտա, վերցրու, մտներ, հարցնենք

բ) տպեցիր, բարձեր, բարձրացանք, եկաք, խոսի, արի

11․Ընդգծե՛ք երրորդ դեմքի 3 բայաձև.

ա) եռաց, կա՛ց, գրավ, գտավ, առարկեցին, կացին
բ) հեռացար, կտար, պոկեց, տարեց, մոտեցավ, տուր
գ) կանչեր, դնչեր, կարածի, կատարածի, մնա, ենթամնա

Դերբայների տեսակներ

Անորոշ դերբայ-ել,ալ-երգել, խաղալ

Ենթակայական դերբայ- ող, ացող-երգող, խաղացող

Հարակատար դերբայ-ած, ացած-երգած, խաղացած

Համակատար դերբայ-իս /ելիս, ալիս/- երգելիս, խաղալիս

Սրանք հայերենի անկախ դերբայներն են։ Անկախ են կոչվում, որովհետև գործածվում են նախադասության մեջ ինքնուրույն՝ առանց օժանդակ բայի։

1․Կազմիր հետևյալ բայերի անորոշ, ենթակայական, հարակատար և համակատար դերբայները՝ սիրել, գրել, կարդալ, գնալ, փախչել, գտնել, մոտենալ, հարստանալ, թռչել, վախեցնել, հանգչել, հանգցնել, եռացնել, եռալ, սիրվել, գտնվել, թռչկոտել, կտրատել։

Անորոշ-սիրել, գրել, կարդալ, գնալ, փախչել, գտնել, մոտենալ, հարստանալ, թռչել, վախեցնել, հանգչել, հանգցնել, եռացնել, եռալ, սիրվել, գտնվել, թռչկոտել, կտրատել։

Ենթակայական- սիրող, գրող, կարդացող, գնացող, փախչող, գտնող, մոտեցող, հարստացող, թռչող, վախեցնող, հանգչող, հանգցնող, եռացնող, եռացող, սիրվող, գտնվող, թռչկոտող, կտրատող։

Հարակատար-սիրած, գրած, կարդացած, գնացած, փախչած, գտնած, մոտեցած, հարստացած, թռած, վախեցրած, հանգած, հանգցած, եռացած, եռացած, սիրված, գտնված, թռչկոտած, կտրատած։

Համակատար-սիրելիս, գրելիս, կարդալիս, գնալիս, փախչելիս, գտնելիս, մոտենալիս, հարստանալիս, թռչելիս, վախեցնելիս, հանգչելիս, հանգցնելիս, եռացնելիս, եռալիս, սիրվելիս, գտնվելիս, թռչկոտելիս, կտրատելիս։

2․ Բակունցի Լառ- Մարգարը պատմվածքից դուրս գրիր անկախ դերբայները, որոշի՛ր խոնարհման տիպը /ա,ե/։
ջրելն-ջրել-ե խոնարհում
խանձված-խանձվել-ե խոնարհում
լինի-լինել-ե խոնարհում
արած-անել-ե խոնարհում
կապելիս-կապել-ե խոնարհում
հասներ-հասնել-ե խոնարհում
չորացած-չորանալ-ա խոնարհում
ճաքճքած-ճաքճքել-ե խոնարհում
ծծում-ծծել-ե խոնարհում
գալիս-գալ-խոնարհում չունի
ուներ-ունենալ-ա խոնարհում
կապելուց-կապել-ե խոնարհում
հասներ-հասնել-ե խոնարհում
տալիս-տալ-խոնարհում չունի
անցնել-ե խոնարհում

3․ Առաջին վարժության բայերից ընտրիր հինգը, դրանց անորոշ, ենթակայական, հարակատար և համակատար դերբայներով կազմիր նախադասություններ։

Գտնել- Ադամանդը գտնելը շատ հազվադեպ է։

Գտնող-Սիրող մարդ գտնողը մեծ մարդ է։

Գտած-Ընկերուհուս գտած գիրքը 200 էջ ուներ։

Գտնելիս-Հոգուս բարությունը գտնելիս ես հասկացա իմ սխալները։։

Հայոց լեզու

1. Փակագծերում տրված տարբերակներից ընդգծե՛ք տվյալ նախադասությանը համապատասխանողը։
ա) Երեխան երկար լաց (լինելիս, լինելուց) շնչակտուր եղավ և նվաղեց։
բ) Ցանկապատի վրայով (թռչելիս, թռնելիս) տղան ոլորեց ոտքը և ստիպված էր մի քանի օր անցկացնել անկողնում պառկած:
գ) Պարտադիր չէ՝ շշուկով խոսեք. երեխան քնած (չի, չէ):
դ) Դավադիր գնդակը թիկունքից էր (դիպել, դիպչել) նրան ու տեղնուտեղը սպանել:
ե) Այգում (զբոսնելիս, զբոսնելուց) անսպասելիորեն գտա մի քանի օր շարունակ ինձ չարչարող խնդրի լուծման ուղին
2. Փակագծերում տրված տարբերակներից ընդգծե՛ք ճիշտը.
ա) Տնօրենն ավելացրեց, որ ինքը բոլորովին էլ դեմ (չէ, չի) այդ առաջարկությանը։
բ) Արդեն երեք հեքիաթ եմ պատմել, բայց երեխան դեռ քնած (չի, չէ):
գ) Բայց նա երբեք էլ կողմ (չէ, չի) եղել մեր՝ արտասահման մեկնելուն։
դ) Ես համոզվեցի, որ այդ երիտասարդը մարդ (չի, չէ) և երբեք էլ մարդ չի դառնա։
3. Փակագծերում տրված տարբերակներից ընդգծե՛ք ճիշտը.
ա) Մանկամարդ աղջիկը, մոմակալը ձեռքին, միջանցքով քայլում էր շատ զգույշ, որ մոմը (չհանգեր, չհանգչեր) օդի հանդիպակաց հոսանքից։
բ) Երազում ես հաճախ (թռնում, թռչում) եմ, և դա գերագույն հաճույք է:
գ) Ճակատդ հարվածից կարմրել է, և եթե սառը թրջոց չդնես, (կուռչի, կուռի)։
դ) Հալածյալը (թռչեց, թռավ) ջրով լի խրամատի վրայով և կարողացավ խուսափել հետապնդողներից։
ե) Ոչ ոք երբևէ չի (փախչել, փախել) իր ճակատագրից, որքան էլ հեռու է եղել սնահավատությունից։
զ) Ծնողների անուշադրության պատճառով երեխան մտավ առվակը և (թռչեց, թրջեց) կոշիկներն ու գուլպաները:
է) Վիրավոր զինվորն ընկերոջը խնդրում էր իրեն (թողնել, թողել) և վերադառնալ խրամատ, բայց ընկերը ամեն կերպ ջանում էր վիրավորին օգնել:
4. Փակագծերում տրված տարբերակներից ընդգծեք ճիշտը.
ա) Քիմիական այդ նյութը (գործածվում է, գործ է ածվում) տարատեսակ օծանելիքներ պատրաստելու համար:
բ) Հարգելիս, (վեր մի՛ կաց, մի՛ վեր կաց). մենք նստած կզրուցենք:
գ) Սարեր ու ձորեր, իմ վիշտը (լացեք, լացեցեք), այս աշխարհում ինձ մխիթարող չունեմ:
դ) Գնա, քեզ հարմար ու քեզ արժանի տեղ գտիր, քեզ այս տունն այլևս (թողող, թողնող) չկա։
ե) Կրթությամբ լինելով բանասեր՝ Սուրենը անցավ վերապատրաստման դասընթաց և (դարձավ, դառավ) հաշվապահ:
զ) Կարենը դեռ դպրոցական տարիքից իր վերնաշապիկն ու գուլպաներն ինքն է (լվանում, լվում)։
է) Մենք այդ տղաներին մի քանի համապատասխան խոսք (ասեցինք, ասացինք), ու նրանք հասկացան, թե ում հետ գործ ունեն:
ը) Պետավտոտեսչության նոր որոշման համաձայն՝ (մգացված, մգեցված) ապակիներով ավտոմեքենաների երթևեկն արգելվում է:
թ) Հարգելի՛ ուղևորներ, երթուղայինների վարորդներին (մի՛ թույլ տվեք, թույլ մի՛ տվեք) մեքենայում ծխել և վնաս տալ ձեր առողջությանը։
ժ) Հեռավոր երկրներից հում մսեղեն հնարավոր է ներմուծել միայն (սառացված, սառեցված) վիճակում:
ժա) Վերջին անգամ բաժակները (լցրինք, լցրեցինք), բայց չգիտես ինչու ոչ ոք այլևս չէր ուզում ո՛չ բաժակաճառ ասել, ո՛չ խմել։
ժբ) Ա՛յ հոգուդ մեռնեմ, ինչու չես (թողում, թողնում)՝ այդ անպատկառին մի երկու լավ խոսք ասեմ, որ իմանա՝ ում հետ ինչպես պետք է խոսել։
5. Կազմի՛ր նախադասություններ՝ գործածելով հետևյալ բայերն այնպես, որ մի դեպքում արտահայտեն գործողության կատարման հրաման, մի դեպքում՝ պայման, մեկ այլ դեպքում՝ հարկադրանք: Կազմածդ նախադասությությունները համեմատի՛ր իրար հետ: Գալ, լալ, տալ, դառնալ, լինել, դնել, անել, սիրել, կարդալ, թռչել, թրջել, մոտենալ, մոտեցնել,հանգչել, մտնել:
Օրինակ՝ գալ- Արի՛ մեր քաղաք, որտեղ ամեն ինչ հետաքրքիր է: (հրաման): Կգամ, եթե խոստանաս ինձ լսել:(պայման) Պիտի գա, որովհետև խոստացել է: (հարկադրանք)

Եկե՜ք մեր դպրոց մեզ մոտ շատ լավ է։
Երկար ժամանակ դրսում ես եղել, արի՜ ներս։
Կգաս անպայման, չեմ կարող քեզ չտեսնեմ։
Լացի՜ր, պետք չէ նեսում պահել էմոցիաները:
Չհանդձնվե՜ս երբեք, տեղ չտաս ուրիշների կարծիքներին։
Երազիր և երբեք չդաթարես երազելը։
Շատ խորհուրդներ տալուց, ինքն էր ուրացել դրանք:
Գումարը աշխատողին տալիս մի պահ փոշմանեց, որ եղբորն էլ չի գնել դրանից:
Ինչ սիրուն զգեստ է, կտա՞ս մեկ-մեկ հագնեմ:
Դու անպայման կդառնաս բժիշկ, եթե ճանապարհիդ կեսից կանգ չառնես:
Ետ դառնալիս, հիշեց, որ բանալիները մոռացել է տանը:
Տուն դառնալուց այնքան էր հոգնել, որ ներս մտնելուն պես ընկավ անկողինը:

Հայոց Լեզու

1. Տրված գոյականներից, ածականներից, դերանուններից, մակբայներից բայեր կազմի´ր:
Ա. Ծաղիկ, քար, անուն, քարոզ, ձև:
ծաղկել, քարանալ, անվանել, քարոզել, ձևել

Բ. Մեծ, բարձր, կարմիր, տափակ, սուր:
մեծանալ, բարձրանալ, տափականալ, սրվել

Գ. Ոչինչ, բոլոր, նույն, ամբողջ:
ոչնչանալ, բոլորանա, նմանվել, ամբողջանալ

Դ. Կրկին, արագ, դանդաղ, հաճախ:
կրկնվել, արագանալ, դանդաղանալ, հաճախանալ
2. Տրված բայերից նորերը ստացի´ր` դրանք բաղադրելով Բ խմբի նախածանցների հետ:
Ա. Նայել, կառուցել, գրել, ճառել, դառնալ, հայտնել:
Բ.Անդր, վեր, արտ, հակ, մակ, ստոր:
Անդրադառնալ, վերանայել, վերակառուցել, վերագրել, արտահայտել, հակաճառել, մակագրել, ստորագրել։
3.Տեքստից դուրս գրիր բայերը, որոշիր, թե որոնք են ե խոնարհման, որոնք՝ ա խոնարհման։
Ցատկում էի, երբ լսեցի դպրոցի զանգի ձայնը, և հիշեցի, որ դա ամենից առաջ տխրեցրեց ինձ, քանի որ գիտեի, որ ուշացել եմ: Սակայն մի ակնթարթ անց այլևս չմտահոգվեցի ուշանալուս համար, որպես արդարացում ունենալով թե՛ հասուն տանձերը, և թե՛ ցատկելու հայտնագործությունը:

Ցատկում — ցատկել — ե խոնարհման
լսեցի — լսել — ե խոնարհման
հիշեցի — հիշել — ե խոնարհման
տխրեցրեց — տխրել — ե խոնարհման
գիտեի — իմանալ — ա խոնարհման
ուշացել — ուշանալ — ա խոնարհման
չմտահոգվեցի — չմտահոգվել — ե խոնարհման
ունենալով — ունենալ — ա խոնարհման
4. Տրված բայերը դարձրու պատճառական.
Սովորել-սովորեցնել
քնել-քնացնել
պայծառանալ-պայծառացնել
զգալ-զգացնել
զբաղվել-զբաղեցնել
զնգալ-զնգացնել
դադարել-դադարեցնել
փայլել-փայլեցնել
նրբանալ-նրբացենլ
ծաղկել-ծաղկեցնել
5.Գտիր առաջին շարքի բայերի հոմանիշները երկրորդ շարքում:
ա. հիանալ, ապաքինվել, դալկանալ, պարծենալ, չքանալ, ընկղմվել, ոգևորել:
բ. գոտեպնդել, անհայտանալ, սուզվել, զմայլվել, հպարտանալ, գունատվել, առողջանալ:
հիանալ — զմայլվել
ապաքինվել — առողջանալ
դալկանալ — գունատվել
պարծենալ — հպարտանալ
չքանալ — անհայտանալ
ընկղմվել — սուզվել
գոտեպնդել — ոգևորել

ա. ննջել, կողոպտել, հանդգնել, մտածել, ենթարկվել, վրնջալ, մարտնչել;
բ. համարձակվել, պայքարել, հնազանդվել, խորհել, խրխնջալ, թալանել, նիրհել:
ննջել-նիրհել
կողոպտել-թալանել
հանդգնել-համարձակվել
մտածել-խորհել
ենթարկվել-հնազանդվել
վրնջալ-խրխնջալ
մարտնչել-պայքարել
6. Նախադասություններում գտի՛ր սխալ կազմված բայաձևերը և գրի՛ր ճիշտը: 
Ինչ-որ մութ մարդկանց հետ էր կապնվել (կապվել):
Տղաները վիճվում (վիճում) էին բակում, ու վեճը կատակի նման չէր:
Դեռ շատ կտուժվես (կտուճես)` ինձ չլսելով:
Խոսքս քեզ չի վերաբերվում (վերաբերում):
7. Նախադասությունները ժխտական դարձրո՛ւ:
Կաքավաբերդի գլխին տարին բոլոր ամպ է նստում: — Կաքավաբերդի գլխին տարին բոլոր ամպ չի նստում:
Կաքավաբերդի բարձունքի միակ ծաղիկը ալպիական մանուշակն է: — Կաքավաբերդի բարձունքի միակ ծաղիկը ալպիական մանուշակն չէ:
Գունավոր բզեզին մանուշակը ճոճք է թվում: — Գունավոր բզեզին մանուշակը ճոճք չի թվում:
Պարիսպների գլխին ցինն ու անգղը բույն էին դրել: — Պարիսպների գլխին ցինն ու անգղը բույն չէին դրել:
Ներս մտնողն իմ մայրն է: — Ներս մտնողն իմ մայրը չէ:
Քաղցած այծը նույնիսկ ամենաուղիղ ծառն էլ կբարձրանա: — Քաղցած այծը նույնիսկ ամենաուղիղ ծառն էլ չի բարձրանա:
8. Նախադասության բայերը ժխտակա՛ն դարձրու և ստացված ու տրված նախադասությունների մտքերը համենատի՛ր:
Այդ ուղտերին կտեսնեք, եթե կենդանաբանական այգի գնաք: — Այդ ուղտերին չեք տեսնի, եթե կենդանաբանական այգի չգնաք:
Եթե փղի վրա հարձակվեն, նա էլ ժանիքը գործի կդնի: — Եթե փղի վրա չհարձակվեն, նա էլ ժանիքը գործի չի դնի:
Փիղն իր կնճիթով վերից վար ջրում է իրեն, երբ շոգ է լինում: — Փիղն իր կնճիթով վերից վար չի ջրում իրեն, երբ շոգ չի լինում:
Եթե սագը սուզվում է, ուրեմն անձրև է գալու: Իսկ եթե մի ոտքի վրա է կանգնում ու գլուխը թաքցնում թևի տակ, սաստիկ ցուրտ է լինելու: Երբ սագերը դեպի հարավ են չվում, ուրեմն ձմեռը մոտ է: — Եթե սագը չի սուզվում, ուրեմն անձրև չի գալու: Իսկ եթե մի ոտքի վրա չի կանգնում ու գլուխը չի թաքցնում թևի տակ, սաստիկ ցուրտ չի լինելու: Երբ սագերը դեպի հարավ չեն չվում, ուրեմն ձմեռը մոտ չէ:
Հողի մեջ որ փոս գտնեն, բույն կսարքեն: — Հողի մեջ որ փոս չգտնեն, բույն չեն սարքի։

Մի նախադասության մեջ գործողությունը դրականորեն կատարվում է, իսկ մյուսում չի կատարվում։
9. Նախադասության միտքն արտահայտի՛ր բայը ժխտական դարձնելով:
Օրինակ`Մենք դժկամորեն գնացինք նրա հետևից: — Մենք հաճույքով չգնացինք նրա հետևից:
Ամբողջ ճանապարհին մենք միայն մի անգամ կանգ առանք խորհրդակցելու:
Մեր արածն ապարդյուն աշխատանք էր:
Մեր արածն արդյունավետ ախատանք
Կղզու նահանգապետը կամեցավ այծերից փրկել էբենոսի անտառները:
Նրա մտադրությունը սխալ հասկացան:
Նրան անլուրջ պատասխան տվեցին:
Այծերը էբենոս ծառից կարևոր են:
10. Նախադասությունը ժխտակա՛ն դարձրու երկու ձևով՝ ընդգծված բառերը չփոխելով և փոխելով: Ստացված նախադասությունների մտքերը համեմատի՛ր: 
Մի ժամանակ բոլորն ուզում էին այստեղ գալ հանգստանալու:
Մի ժամանակ ոչմեկ էին ուզում այստեղ գալ հանգստանալու:
Մի ժամանակ Ոչմեկ ուզում այստեղ գալ հանգստանալու:

Բոլորը լրջորեն վերաբերվեցին այդ առաջարկին:
Ոչմեկը լրջորեն վերաբերվեցին այդ առաջարկին:
ոչ ջորեն չվերաբերվեցին այդ առաջարկին:

Ինչ-որ մեկը համառորեն թակում էր ձեր դուռը:
Ինչ-որ մեկը համառորեն թակում էր ձեր դուռը:
Ինչ-որ մեկը համառորեն չէր թակում ձեր դուռը:

Երկրում դեռ հարուստ բուսական աշխարհ ունեցող տեղեր կան:
Երկրում դեռ հարուստ բուսական աշխարհ ունեցող տեղեր չկան:
Երկրում դեռ հարուստ բուսական աշխարհ ունեցող տեղեր կան:

Դիմորդը բոլոր հարցերին պատասխանեց:
Դիմորդը ոչ բոլոր հարցերին պատասխանեց:
Դիմորդը բոլոր հարցերին չպատասխանեց:

Հայոց լեզու։Բայի կազմություն

228. Ընդգծված բայերի իմաստային տարբերությունը բացատրի՛ր:
Գտի՛ր, թե իմաստի տարբերությունն ի՞նչ ձևով է արտահայտվում:
 
Ա. Մեր պարտեզում վարդի թուփ է աճում: -Բ.Մեր պարտեզում վարդի թուփ ենք աճեցնում:

Ա. Ջերմասեր բազմաթիվ բույսեր ու կենդանիներ ոչնչացան ու անհետացան:-
Բ. Ցուրտը բազմաթիվ ջերմասեր բույսեր ոչնչացրեց ու անհետացրեց:

Ա. Գարնանը ձյունը հալվում է ու գոլորշիանում:- Բ. Գարնան արևը ձյունը հալեցնում ու գոլորշիացնում է:

229. Տրված բայերը պատճառակա՛ն դարձրու ու փորձի՛ր բացատրել այդ անունը: Պատճառական դարձնող մասնիկն ընդգծի՛ր:

վազել – վազեցնել (վազեցրի)
պարել – պարեցնել (պարեցրի)
աշխատել – աշխատեցնել (աշխատեցրի)
ուտել – ուտեցնել (ուտեցրի)
կարմրել – կարմրեցնել (կարմրեցրի)
սովորել – սովորեցնել (սովորեցրի)
խմել – խմեցնել (խմեցրի)
շփոթել – շփոթեցնել (շփոթեցրի)
լռել – լռեցնել (լռեցրի)
վստահել – վստահեցնել (վտահեցրի)
հագենալ – հագեցնել (հագեցրի)
մոտենալ – մոտեցնել (մոտեցրի)
մերձենալ – մերձեցնել (մերձեցրի)

Օրինակ`
 խոսել-խոսեց նել, (խոսեց րի), վախենալ-վախեց նել (վախեց րի):
Վազել, պարել, աշխատել, ուտել, կարմրել, սովորել, խմել, շփոթել, լռել, վստահել, հագենալ, մոտենալ, մերձենալ:

230. Նախորդ վարժության՝ պատճառական դարձրած բայերով բառակապակցություններ կազմիր` ո՞ւմ կամ ի՞նչը հարցին պատասխանող բառեր ավելացնելով:

231.Սխալ կազմած  պատճառական բայերն ուղի՛ր:

Քնեցնել, հաշտեցնել, լռացնել, ուտացնել, լսեցնել, ճերմակեցնել, կարմրացնել, վախացնել, աշխատացնել, հնչեցնել, պարզեցնել, ցավեցնել, վստահացնել, ծառայացնել, ապրացնել:

լռացնել – լռեցնել
վախացնել – վախեցնել
աշխատացնել – աշխատեցնել
ապրացնել – ապրեցնել

232. Տրված բայերը պատճառակա՛ն դարձրու: Պատճառական դարձնող մասնիկն ընդգծի՛ր:
Օրինակ`
ա) զգալ- զգացնել, (զգացրի)
բ) մեծանալ – մեծացնել,(մեծացրի)
գ) հագնել- հագցնել (հագցրի)
ա) Խաղալ-խաղացնել, դողալ-դողացնել, եռալ-եռացնել, թվալ-թվալցնել, հավատալ-հավատացնել:
բ) Փոքրանալ-փոքրացնել, լավանալ-լավացնել, վատանալ-վատացնել, բարեկամանալ-բարեկամացնել, թշնամանալ-թշնամացնել, մանրանալ-մանրացնել, հզորանալ-հզորացնել,բարձրանալ-բարձրացնել, քարանալ-քարացնել:
գ) Հասնել-հասցնել, թռչել-թռցնել, տեսնել-տեսցնել, փախչել-փախցնել, փակչել-փակցնել, կպչել-կպցնել:

233. Նախորդ վարժության՝ պատճառական դարձրած բայերով բառակապակցություններ
կազմիր՝ո՞ւմ կամ ի՞նչը հարցին պատասխանող բառեր ավելացնելով:

Հզորացնել բանակը, խաղացնել երեխային, ջուր եռացնել, լավացնել որակը, օդ թռցնել, թուղթ կպցնել :

234. Տրված բայերը պատճառակա՛ն դարձրու տալ բայի օգնությամբ:
Օրինակ`
զանգել-զանգել տալ:
Հանձնել-հանձնել տալ, պատժել-պատժել տալ, ասել-ասել տալ, աղմկել-աղմկել տալ, պատասխանել-պատասխանել տալ, զրուցել-զրուցնել տալ, հայտնել-հայտնել տալ, աղալ-աղալ տալ, բանալ- բանալ տալ, տանել-տանել տալ:

235. Տրված բայերը հնարավոր ձևերով պատճառակա՛ն դարձրու:
Օրինակ`
լսել- լսեցնել , լսել տալ:
Իմանալ-իմացնել, բարկանալ-բարկացնել, տեսնել-տեսցնել, զգալ-զգացնել,զգալ տալ:

236. Ընդգծված պատճառական բայաձևերը փոխարինի՛ր հոմանիշներով:

Հասկանալ տվեց, որ ինքն այլևս չի հավատում նրա խոսքին:
Հրեշին միայն իր հաստատակամությամբ ու համառությամբ հեռանալ տվեց այդ կողմերից:
Իմանալ տվեց,  որ շուտով գալու է:
Զգացրեց, որ այլևս չի ուզում խոսել:
Վտանգի մասին բոլորին զգուշացրեց, որ քաղաքից հեռու չգնան:

237. Սխալ կազմած պատճառական ձևերը գտի`ր և ուղղի՛ր:

Առավոտից իրիկուն, հետո էլ նորից միրչև առավոտ աշխատեցնել է տալիս, մինչև որ մշակն էլ չի դիմանում: Զգացնել տվեց, որինքը բնավ էլ համաձայն չէ մեր որոշմանը:
Մեզ այսքան սպասեցնել տվեց, ինքն իր համար ման է գալիս:
— Հասկացնել կտամ, թե ես ով եմ,- զայրացած գոռգոռում էր նա:
Երբ բոլոր ընդդիմախոսներին լռել տվեց ու համոզեց, սկսեց ուրիշ բանի մասին խոսել: